ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ
Είναι ακόμη νωπή η αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης με τον ν. 4336/2015, που εκτόξευσε έως και 12 έτη το όριο ηλικίας απονομής σύνταξης, «καταργώντας» εν τοις πράγμασι ανάμεσα σε άλλα και την διάταξη της μητέρας ανηλίκου τέκνου σε μία πολυπληθή κατηγορία γυναικών που γεννήθηκαν μετά την 19.08.1965 και αδυνατούν σε μεγάλο βαθμό μετά τις αλλαγές του νόμου, να συνταξιοδοτηθούν πριν τα 62 έτη ηλικίας τους.
Τώρα έρχεται η υπ΄αρίθμ. 70/2022 γνωμοδότηση του ΣΤ΄ Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, για να προσθέσει έως και 7 επιπλέον έτη στους δημοσίους υπαλλήλους που είχαν έως σήμερα την επιλογή της μειωμένης σύνταξης. Η γνωμοδότηση έρχεται σε απάντηση ερωτήματος του e-ΕΦΚΑ προς το Υπουργείο Εργασίας, σχετικά με υπαλλήλους που συμπλήρωσαν 25ετία έως τα έτη 2010,2011,2012 και αν αυτή η δυνατότητα διατηρείται και μετά την 1.1.2022.
Θυμίζουμε ότι γυναίκες που συμπλήρωναν 25ετία το έτος 2010, μπορούσαν να αιτηθούν μειωμένης σύνταξης στα 55 έτη ηλικίας και οι άντρες στα 60, ενώ άνδρες και γυναίκες με συμπληρωμένη 25ετία τα έτη 2011, 2012 είχαν την επιλογή της μειωμένης σύνταξης στα 56 και 58 έτη ηλικίας αντίστοιχα.
Από νομική σκοπιά φαίνεται να απαντάται από το ΝΣΚ ένα ζήτημα που δεν θα έπρεπε καν να τεθεί. Σύμφωνα με γενικές αρχές του κοινωνικοασφαλιστικού δικαίου για την κατοχύρωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος απαιτείται η συμπλήρωση του ασφαλιστικού χρόνου, ενώ για τη θεμελίωση απαιτείται επιπλέον και η συμπλήρωση του απαιτούμενου ορίου ηλικίας. Στο Δημόσιο όμως, το όριο ηλικίας δεν αποτελεί θεμελιωτικό όρο, παρά μόνο όρο του ενεργού για την απονομή της σύνταξης, όπως προκύπτει και από την εγκύκλιο που εξεδόθη το 2016 από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους. Αρκεί λοιπόν για τους δημοσίους υπαλλήλους η συμπλήρωση των απαραίτητων ετών ασφάλισης και απομένει η συμπλήρωση της ηλικίας για να λάβει ο υποψήφιος τη σύνταξη. Συνεπής εξάλλου σε αυτή τη λογική ήταν και η ερμηνεία του ΓΛΚ έως και τώρα, που δεν εξέταζε το δικαίωμα λήψης της μειωμένης σύνταξης σε συνάρτηση με τους πίνακες ορίων ηλικίας 1, 2 του ν.4336/2015.
Κρίνεται έωλη λοιπόν η ερμηνεία του ΝΣΚ ,που αντιπαρερχόμενη τους γενικούς κανόνες που αναφέραμε, τους ανατρέπει ερευνώντας κατά τη συνταξιοδότηση αν το απαιτούμενο όριο ηλικίας έχει συμπληρωθεί μετά την 1.1.2022 οδηγώντας σε καταφατική απάντηση τους υπαλλήλους στα γενικά όρια συνταξιοδότησης, ήτοι στα 62 έτη για μειωμένη και στα 67 για πλήρη, καταργώντας τις μεταβατικότητες.
Ερευνάται δηλαδή παραδόξως η πλήρωση της ηλικιακής προϋπόθεσης έως τις 31.12.2021, όταν δεν ερευνάτο αντιστοίχως σε ένα προστάδιο έως τις 18.08.2015, σύμφωνα με τον ν.4336/2015.
Πέρα όμως από το ερειδόμενο νομικής φύσεως θέμα που προεκτέθηκε, προκύπτει για ακόμη μία φορά ότι οι συνταξιούχοι εξαπατήθηκαν, αφού από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου Εργασίας, εξεδόθη η από 23.09.2021 ανακοίνωση, που με τον πιο αδιαμφισβήτητο τρόπο κατέρριπτε με παραδείγματα τη φημολογία περί αύξησης των ορίων ηλικίας των δημοσίων υπαλλήλων, καλώντας τους να ασκήσουν άφοβα τα συνταξιοδοτικά τους δικαιώματα οποτεδήποτε, ακόμη και μετά το 2021.
Από τα προηγούμενα προκύπτει σαφώς ότι ο υπουργός Εργασίας οφείλει να μην εφαρμόσει τη γνωμοδότηση του ΝΣΚ, για να μην ανατραπούν τα δικαιώματα όσων έχουν ήδη παραιτηθεί (κυρίως εκπαιδευτικοί που υποχρεωτικά λύεται η σχέση εργασίας τους έως την 31.08.2022), αλλά και για να συνεχίσουν να ασκούν με βάση την αρχή της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης σε ένα κράτος δικαίου το δικαίωμα για μειωμένη σύνταξη, όσοι έχουν συνεκτιμήσει νομικά και λογιστικά δεδομένα και καταλήγουν ευλόγως σε αυτή την επιλογή του οικογενειακού τους προγραμματισμού. Εξάλλου η ίδια η αρχιτεκτονική της νέας σύνταξης, όπου η μείωση εφαρμόζεται μόνο επί της εθνικής και όχι και επί της ανταποδοτικής σύνταξης, έχει καταστήσει την επιλογή της μειωμένης σύνταξης ελκυστική στους δημοσίους υπαλλήλους που προτιμούν να αποχωρήσουν συμβιβαζόμενοι με μία απώλεια της τάξεως των 116 ευρώ μηνιαίως.
Χρήσιμο θα ήταν βέβαια επιπροσθέτως για το μέλλον, να αντιμετωπιστεί η παρούσα γνωμοδότηση όχι αποκομμένη αλλά ως συνέχεια μιας γενικευμένης τάσης που παρατηρείται στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι και προτάσσει ως λύση στο ασφαλιστικό ζήτημα την εργασία έως τα πολύ βαθιά γηρατειά. Η δημογραφική γήρανση του πληθυσμού που υπονομεύει την υγιή αναλογία εργαζομένων- συνταξιούχων, η σύνδεση των ορίων ηλικίας ήδη με το ν.3863/2010 με το προσδόκιμο ζωής είναι κομμάτια του ίδιου παζλ που θα κληθούν οι επόμενες γενιές να επιλύσουν, ας ελπίσουμε με όρους κοινωνικής αλληλεγγύης.
Με τις πρόσφατες αποφάσεις 1403-1407/2022 της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας, απορρίφθηκαν με μεγάλη χρονοκαθυστέρηση, οι αιτήσεις ακυρώσεως σωματείων και συνταξιούχων του ιδιωτικού τομέα, με τις οποίες διεκδικούσαν την επιστροφή των κρατήσεων για τα δώρα και τις επικουρικές τους συντάξεις (για τις οποίες έχουν ήδη δικαιωθεί από το 2015).
Κρίθηκε συνεπώς συνταγματικός ο ν.4714/2020, δυνάμει του οποίου επεστράφησαν οι περικοπές μόνο στις κύριες συντάξεις για το 11μηνο από 6/2015-5/2016 σε όλους, ανεξαρτήτως αν έχουν προσφύγει ή όχι. Έκλεισε λοιπόν το ανώτατο δικαστήριο της χώρας την πόρτα στους περισσότερους για επιστροφή χρημάτων για επικουρικές και δώρα, αφήνοντας μόνο ένα παράθυρο ανοιχτό σε όσους προσέφυγαν δικαστικά έως τις 30.07.2020. Πέραν της δικαιολογημένης απογοήτευσης σε εκατομμύρια συνταξιούχους, οι εν λόγω αποφάσεις γεννούν και εύλογη ανησυχία για την «ατμόσφαιρα» κατά την απονομή της δικαιοσύνης εν σχέσει με θεμελιώδη ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα.
Στο σκεπτικό των αποφάσεων αναφέρεται ρητά ότι η στάθμιση της υποχρέωσης εναρμονίσεως της νομολογίας του ΣτΕ με την ανάγκη τηρήσεως των αρχών της δημοσιονομικής διαχείρισης, αποβαίνει εις βάρος της πρώτης. Στο όνομα της δημοσιονομικής διαχείρισης προβάλλονται ως ανυπέρβλητα εμπόδια τα μέτρα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας του κορονοϊού COVID-19, τα αντίστοιχα για τη διαχείριση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, καθώς και τα απαιτούμενα για ενίσχυση των αμυντικών μας συστημάτων.
Ρεαλιστικά αποτιμώντας το, μόνο παραίτηση μπορεί να αισθανθεί κάθε θιγόμενος στον πυρήνα των ατομικών και κοινωνικών του δικαιωμάτων προκαταβάλλοντας την κρίση της δικαιοσύνης σε ένα κράτος που νομοτελειακά λόγω της γεωπολιτικής του θέσης, υποχρεούται σε αμυντική ενίσχυση έναντι της γείτονος, σε διαρκή διαχείριση των μεταναστευτικών ροών, ενώ και το πλαίσιο των σύγχρονων απειλών της δημόσιας υγείας μάλλον ήρθε για να μείνει. Και όλα αυτά ενώ από οικονομική και μόνο και χωρίς πολιτικούς υπαινιγμούς θεώρηση, πληροφορούμαστε επισήμως ότι εξήλθαμε των μνημονιακών μας δεσμεύσεων ονειρευόμενοι εκ νέου δημοσιονομικού χώρο για να αναπνεύσουμε ελεύθερα.
Παρατηρείται λοιπόν μια επικίνδυνη διολίσθηση των κρίσεων των ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας μας , που προτεραιοποιεί τους κανόνες της δημοσιονομικής πειθαρχίας, όπως διαμορφώνονται στον εκάστοτε χωροχρόνο, υποσκελίζοντας πυρηνικά δικαιώματα, όπως εν προκειμένω αυτό της αξιοπρεπούς διαβίωσης, του δικαιώματος στην περιουσία κλπ, με ορατό πλέον τον κίνδυνο να συνταγματοποιηθεί το δημοσιονομικό συμφέρον. Οι αποφάσεις του ΣτΕ για τα δώρα και τις επικουρικές συντάσσονται με την υπ’ αριθμ. 668/2012 απόφαση της Ολομελείας του Συμβουλίου της Επικρατείας, παρεκκλίνοντας από τις υπ’ αριθμ. 1880,1888/2019 αποφάσεις του ιδίου Δικαστηρίου.
Κατά τα λοιπά αυτοαναιρείται ο ίδιος ο θεσμός της πιλοτικής δίκης και του erga omnes αποτελέσματος (έναντι όλων), δοθείσης της δυνατότητας περαιτέρω διεκδίκησης των αξιώσεων μόνο στους έως τις 30.07.2020 ήδη προσφεύγοντες. Και αυτούς όμως συνεχίζει να υποβάλει στη βάσανο νέων δικαστικών διεκδικήσεων, χωρίς να τους δικαιώνει άμεσα επί ήδη κριθέντων νομικά ζητημάτων.
Για την ιστορία αξίζει να αναφερθεί ότι διαχρονικά όλοι οι παρελαύνοντες κυβερνητικοί ανεξαρτήτως πολιτικού χρωματισμού, απέτρεπαν κάθετα τους συνταξιούχους απ’ το να προσφύγουν δικαστικά για να μην υποβληθούν δήθεν σε δικαστικά έξοδα, εξαπατώντας τους υποκρινόμενοι τους αλληλέγγυους….
Το Υπουργείο Εργασίας δια των εκπροσώπων του και οι παρ΄αυτώ δημοσιολογούντες καυχώνται σε κάθε ευκαιρία για την ταχύτητα απονομής των συντάξεων, την ελαχιστοποίηση των εκκρεμοτήτων και την άριστη εξυπηρέτηση των υποψήφιων συνταξιούχων. Είναι όμως αυτή η πραγματικότητα;
Έως τώρα μετά την πρωτοκόλληση των αιτήσεων συνταξιοδότησης «χρεωνόταν» ο φάκελος έστω και καθυστερημένα σε κάποιον εισηγητή με τον οποίο διατηρούσε επικοινωνία η πλευρά του ασφαλισμένου έως και την τελική έκδοση της συνταξιοδοτικής απόφασης. Πλέον αυτό είναι παρελθόν. Μετά την αίτηση σύνταξης «για λόγους ταχύτερης απονομής» ο φάκελος διαβιβάζεται στο λεγόμενο «πράσινο κτίριο ψηφιοποίησης», τουτέστιν στο πηγάδι της ενημέρωσης. Από τη διαβίβαση χάνεται εντελώς η επικοινωνία με τον εισηγητή αφού κανείς δεν έχει πρόσβαση στη στοιχειώδη πληροφορία. Ζητήματα όπως η προσκόμιση συμπληρωματικών δικαιολογητικών, η ρύθμιση οφειλών, εξαγορά πλασματικού χρόνου, η ταυτοποίηση ασφαλιστικών στοιχείων, η ενοποίηση μητρώου, τα απωλεσθέντα ένσημα, η ανακεφαλαίωση ενσήμων επαφίενται στην ανέλεγκτη κρίση των εισηγητών – φαντασμάτων που μόνο αν το κρίνουν οψέποτε σκόπιμο συνδιαλέγονται με τον αιτούντα, διαφορετικά στέλνουν απευθείας τον λογαριασμό με την απόφαση σύνταξης.
Έκτοτε λοιπόν κανείς δεν μπορεί να εκτιμήσει τον χρόνο απονομής της σύνταξης και περιμένει με δεμένα χέρια. Αυτό οδηγεί σε ακόμη μεγαλύτερη ανασφάλεια αλλά και σε λάθη που θα μπορούσαν κάλλιστα να αποφευχθούν μέσω του συνήθους διαύλου επικοινωνίας ΕΦΚΑ- ασφαλισμένου. Εκτός από τις τωρινές αιτήσεις ,και οι από καιρού χρονίζουσες, οδηγούνται από τη διαβίβασή τους στην ψηφιοποίηση σε πρόσθετο πάγωμα μηδενίζοντας από την αρχή το κοντέρ της αναμονής και εξαντλώντας υλικά και ψυχολογικά όσους προσδοκούν με τη σύνταξη να βιοποριστούν αξιοπρεπώς.
Αλλά και το σύστημα της ηλεκτρονικής παρακολούθησης της πορείας της σύνταξης εμφανίζει θολά σημεία.. Παλαιές αιτήσεις με συνθετότερα ζητήματα πχ διαδοχικής ασφάλισης που δεν έχουν εν τοις πράγμασι ολοκληρωθεί αλλά η τύχη τους κυριολεκτικά αγνοείται, εμφανίζονται τεχνηέντως στο σύστημα ως αρχειοθετημένες πιθανώς για να μην συναριθμούνται στις εκκρεμείς, στοιχείο που θα οδηγούσε σε «νόθευση» του αφηγήματος για λύση του προβλήματος των συνταξιούχων.
Δυστυχώς και το 1555 δεν είναι ο σωτήριος τετραψήφιος τηλεφωνικός αριθμός που λύνει πρακτικά προβλήματα ασφαλισμένων. Στην άλλη γραμμή απαντά υπάλληλος χωρίς στοιχειώδεις γνώσεις ασφαλιστικού που απλά μεταφέρει τα καταγεγραμμένα στο σύστημα παρακολούθησης που ήδη έχει πρόσβαση ο αιτών, είναι ελλιπές και μη επικαιροποιημένο. Στοιχεία εισηγητή όπως τηλέφωνα επικοινωνίας και διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου απαγορεύεται αυστηρά να δοθούν. Ανακουφίζεται λοιπόν μόνο πρόσκαιρα ο παραπονούμενος συνταξιούχος που αναφέρει τα προβλήματα του σε αδαείς υπαλλήλους που ακούνε με στωικότητα.
Ωστόσο παραδόξως σε αντίθεση με το πανελλήνιο δίκτυο υποκαταστημάτων ΕΦΚΑ που κατά κανόνα δεν αποκρίνεται σε κλήσεις, στο 1555 έχει σήμα….-
Σε νέους τριγμούς, σχετικά με τις εν εξελίξει αναδρομικές τακτοποιήσεις των συνταξιούχων, οδηγεί τον κλυδωνιζόμενο e-ΕΦΚΑ το υπ’ αρίθμ. Σ60/11.01.2022 απαντητικό έγγραφο του φορέα σε εξώδικη διαμαρτυρία και μηνυτήρια αναφορά του Ενιαίου Δικτύου Συνταξιούχων. Ο ενιαίος ασφαλιστικός φορέας αποδέχεται με έγγραφό του λάθος στον επανυπολογισμό της σύνταξης παλαιού συνταξιούχου, όπου δεν ελήφθη υπόψιν ο επιπλέον συντελεστής αναπλήρωσης για 7587 ημέρες ασφάλισης σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.
Επιβεβαιώνεται λοιπόν ότι ο τρόπος με τον οποίο διενεργήθηκε ο επανυπολογισμός το 2019 σύμφωνα με τα άρθρα 14 και 33 ν. 4387/2016 και επαναχρησιμοποιήθηκε χωρίς αλλαγές και για την εφαρμογή του ν.4670/2020, έγινε προχείρως και βιαστικά, καθώς αντλήθηκαν μηχανογραφικά στοιχεία χωρίς διασταύρωση με τους φυσικούς φακέλους των συνταξιούχων. Τα λάθη που φαίνεται ότι θα προκύψουν ενδέχεται να αφορούν έως και 600.000 συνταξιούχους σχετικά με μη συνυπολογισμό ενδεικτικά:
- αυξημένων ασφαλίστρων άνω του 20% για Ειδικά Ταμεία
- ασφαλίστρων για βαρέα και υπερβαρέα ένσημα
- εισφορών παράλληλης ασφάλισης
Από τη διόρθωση των πλημμελών επανυπολογισμών θα προκύψει μείωση ή και μηδενισμός της προσωπικής διαφοράς, καθώς και πραγματικές αυξήσεις συντάξεων σε περιπτώσεις που η ωφέλεια υπερβαίνει το ποσό της προσωπικής διαφοράς.
Πιο επίκαιρο από ποτέ εμφανίζεται και το υπ’ αρίθμ. 261704/31031/24.06.2019 Πόρισμα-Έκθεση του Συνηγόρου του Πολίτη που αποφαίνεται ότι τα ενημερωτικά σημειώματα επανυπολογισμού που αναρτήθηκαν τον 10/2019 δεν περικλείονται του απαιτούμενου τύπου και περιεχομένου των εκτελεστών ατομικών διοικητικών πράξεων, που όφειλαν να εμπεριέχουν τον αναλυτικό τρόπο και το αποτέλεσμα του επανυπολογισμού της σύνταξης για να μπορούν συνακόλουθα και οι ενδιαφερόμενοι να προσφύγουν κατ’ αυτών.
Προς ενημέρωση επισυνάπτουμε το απαντητικό έγγραφο του e-ΕΦΚΑ καθώς και το Πόρισμα του Συνηγόρου του Πολίτη από το 2019.